Chyba każdemu z nas zdarzyła się chociaż jedna bezsenna noc. Przyczyny mogły być różne, od błahych po bardziej poważne. Stres przed ważnym egzaminem, niepokój związany ze zmianą miejsca zamieszkania, czy też nasilone dolegliwości chorobowe, nieraz skutecznie spędziły nam sen z powiek. Pojedyncza bezsenna noc nie stanowi powodu do niepokoju. Co jednak, gdy nie można ustalić konkretnej przyczyny problemów z zasypianiem, a nieprzespane godziny zamieniają się w tygodnie albo miesiące?

Sen dobrodziej

Sen jest to stan Ośrodkowego Układu Nerwowego, pojawiający się cyklicznie w rytmie okołodobowym. Towarzyszy mu zniesienie świadomości i zahamowanie ruchowe. Zapadanie w sen jest regulowane przez natężenie światła, impulsy z otoczenia, a także przez określone substancje chemiczne powstające w organizmie. Wyróżnia się dwie główne fazy snu: fazę NREM ( ang. non-rapid eye movement) oraz fazę REM (rapid eye movement).

Faza NREM, znana jako sen głęboki, czy też sen o wolnych ruchach gałek ocznych, następuje jako pierwsza i trwa około 80-100 minut. W tym czasie w aktywności elektrycznej mózgu pojawiają się specyficzne fale o niskiej częstotliwości. Bezpośrednio po etapie snu głębokiego następuje piętnastominutowa faza REM, czyli sen o szybkich ruchach gałek ocznych, zwany również snem płytkim czy paradoksalnym. To na tym etapie pojawiają się zazwyczaj marzenia senne. Po zakończeniu snu paradoksalnego organizm ponownie przechodzi w fazę NREM. Cykl powtarza się około 4-5 razy w ciągu nocy. Z fizjologicznego punktu widzenia sen jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu.

Koszmarne noce

Bezsenność utożsamia się najczęściej z całkowitym brakiem snu. Jest to jednak znaczne uogólnienie. Pod pojęciem tym kryje się bowiem zarówno zmniejszona ilość, jak i obniżona jakość snu. Ze względu na przyczyny występowania, bezsenność dzielimy na pierwotną i wtórną. Bezsennością wtórną określamy zaburzenia spowodowane możliwymi do określenia przyczynami, takimi jak: schorzenia psychiczne i somatyczne, nadużywanie substancji psychoaktywnych, stresogenne wydarzenia, zmiana stref czasowych, praca zmianowa, itp. W okolicznościach, gdy niemożliwe jest stwierdzenie przyczyn problemów ze snem, diagnozuje się bezsenność pierwotną. Do najpowszechniejszych następstw zaburzeń snu należą m.in.: pogorszenie nastroju, obniżenie odporności, osłabienie koncentracji, upośledzenie zdolności twórczego myślenia, problemy z podejmowaniem decyzji oraz zaburzenia prawidłowej oceny sytuacji. Przewlekłe niedobory snu zwiększają także ryzyko wystąpienia wielu poważnych schorzeń.

Sposób na bezsenność?

Nie istnieje jedna sprawdzona metoda walki z bezsennością. Tak naprawdę sposobów jest tyle, ilu borykających się z problemem Pacjentów. Terapię zaburzeń należałoby zacząć od określenia przyczyny dolegliwości, może bowiem okazać się ona łatwa do wyeliminowania. Warto również przestrzegać zasad tzw. prawidłowej higieny snu. Do najważniejszych należą m.in.: uregulowanie rytmu dobowego, poprzez przestrzeganie pory spoczynku i wstawania,  wyeliminowanie używek, takich jak kawa, alkohol, nikotyna, ograniczenie ilości spożytego przed snem pokarmu, utrzymywanie prawidłowej temperatury w mieszkaniu, unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego i psychicznego bezpośrednio przed snem, ograniczenie ilości bodźców płynących z otoczenia (zasłonięcie rolet, wyłączenie urządzeń elektrycznych), stosowanie technik relaksacyjnych w godzinach wieczornych. W problemach z zasypianiem związanych ze zwiększonym napięciem nerwowym można sięgnąć po herbatki, czy też inne preparaty lecznicze na bazie surowców zielarskich, takich jak np.: liść melisy, korzeń kozłka, szyszki chmielu, ziele męczennicy. W przypadku poważnych, długo utrzymujących się zaburzeń snu, niezbędna jest konsultacja z lekarzem, który zaleci odpowiednią terapię.

Autor: Milena Pawłowska, mgr farmacji, Apteka Osiedlowa w Aleksandrowie Kujawskim