Wywiad z dr n med. Michałem Michalikiem, specjalistą otolaryngologiem, chirurgiem głowy i szyi z Centrum Medycznego MML.

Panie Doktorze, co to jest wędzidełko podjęzykowe?

Wędzidełko podjęzykowe najprościej mówiąc to miękki twór włóknisty, cienka błonka, która łączy dolną część języka z dnem jamy ustnej. Prawidłowo rozwinięte wędzidełko charakteryzuje się dużą elastycznością i pozwala na swobodne ruchy językiem w obrębie całej jamy ustnej. Czasami zdarza się, że wędzidełko jest zbyt krótkie (ankylogossia) i wtedy w znaczący sposób ogranicza ruchy języka. Skrócenie wędzidełka występuje w różnym stopniu i nasileniu, od lekkiego napięcia po silne zgrubienie a nawet do całkowitego unieruchomienia języka.

Jak rozpoznać, że nasze dziecko ma skrócone wędzidełko podjęzykowe?

Pierwszej, wstępnej oceny wędzidełka u dzieci w wieku przedszkolnym i starszym mogą dokonać nawet sami rodzice, prosząc by wykonało ono kilka prób, np. spróbowało językiem do brody i do nosa, jeśli rodzic zauważy, że dziecko ma z tym duży problem, a końcówka języka przybiera charakterystyczny kształt serca zamiast owalu, możemy podejrzewać, że nasze dziecko ma skrócone wędzidełko. Natomiast w przypadku niemowląt problem skróconego wędzidełka można zaobserwować podczas pierwszych prób karmienia piersią. Prawidłowe i efektywne ssanie wymaga uniesienia brodawki językiem do wałka dziąsłowego. Silnie pracująca przednia część języka „wytłacza” pokarm z brodawki i ruchem podającym ku tyłowi przesuwa go do połknięcia. W przypadku skróconego wędzidełka niemowlę ma ograniczone możliwości podniesienia i dociśnięcia brodawki, jego ssanie jest wtedy nieefektywne, dziecko często płacze podczas karmienia a wg. American Academy of Otolaryngology dzieci z powodu skróconego wędzidełka słabiej przybierają na wadze.

Czy skrócone wędzidełko niesie za sobą jakieś konsekwencje?

W przypadku, gdy skrócone wędzidełko nie zostanie zdiagnozowane w pierwszych dniach życia i dziecko nie zostanie poddane zabiegowi frenotomii, czyli podcięciu wędzidełka, to od samego początku, kształtuje się u niego nieprawidłowy wzorzec ssania, połykania i żucia co w konsekwencji prowadzi do wad zgryzu i nieprawidłowej artykulacji. W języku polskim prawidłowa wymowa wielu głosek, takich jak: t, d, n, l, r, sz, ż, cz, dż, wymaga uniesienia czubka języka do górnego wałka dziąsłowego, co przy skróconym wędzidełku jest niemożliwe do wykonania. Dziecko ze skróconym wędzidełkiem pomimo wysiłku i starań będzie realizowało te głoski w sposób nieprawidłowy. Podsumowując, skrócone wędzidełko podjęzykowe w znacznym stopniu ogranicza dziecku prawidłowe ruchy języka co w konsekwencji prowadzi do:

• Zaburzenia ssania

• Nieprawidłowego połykania i żucia

• Nadmiernego ślinienia

• Rozwoju chorób przyzębia

• Wad zgryzu

• Wad wymowy takich jak: seplenienie międzyzębowe, rotacyzm.

Problem skróconego wędzidełka to problem nie tylko najmłodszych, u młodzieży skrócone wędzidełko powoduje trudności w całowaniu a u ludzi starszych wysuwanie protez.

Kiedy najlepiej wykonać zabieg podcięcia wędzidełka?

Powiedzenie w tym przypadku, im szybciej tym lepiej jest jak najbardziej zasadne. Decydując się na zabieg podcięcia w jak najwcześniejszym wieku, stwarzamy dziecku od samego początku najlepsze warunki do budowania prawidłowych wzorców fizjologicznych –pokarmwych oraz w późniejszym czasie artykulacyjnych.

Kto powinien podjąć decyzję o podcięciu wędzidełka?

Decyzja o podcięciu wędzidełka powinna być poprzedzona konsultacją logopedyczno-laryngologiczną, na której lekarz laryngolog dokona oceny budowy i ruchomości języka oraz wędzidełka, a logopeda oceni czy i w jakim stopniu skrócone wędzidełko będzie mogło mieć wpływ na prawidłowy rozwój mowy. Następnie lekarz laryngolog dobierze odpowiednią metodę podcięcia skróconego wędzidełka.

Jak wygląda zabieg frenotomii?

Zabieg frenotomii wykonuje się zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym i trwa on kilka minut. W miejscu podcięcia, po ustąpieniu znieczulenia, mały pacjent może odczuwać delikatne pieczenie. Dlatego do końca dnia można podawać mu zimne napoje lub lody, aby schłodzić i w naturalny sposób znieczulić powstałą pod językiem delikatną rankę.

Czy sam zabieg wystarczy aby usprawnić język?

Frenotomia nie rozwiązuje problemu. Aby usprawnić język trzeba wykonywać ćwiczenia, które powinno się rozpocząć w ciągu 3 dni od wykonania zabiegu. Dziecko powinno być objęte opieką logopedyczną i rozpocząć ćwiczenia pionizacji języka.
W przypadku bardzo małych dzieci, które nie są jeszcze w stanie samodzielne ćwiczyć, logopeda wykonuje masaże, które mają na celu zapobieganie powstawaniu blizn i zrostów.

Dziękuję za rozmowę!